Bệnh viêm não mô cầu là một bệnh vô cùng nguy hiểm vì khả năng lây lan cao cùng nhiều biến chứng nặng nề như điếc, liệt thậm chí tử vong. Vì bệnh lây lan qua đường hô hấp nên nếu phát hiện mắc bệnh cần kịp thời cách ly để tránh lây nhiễm cho mọi người.
- Mọi điều cần biết về tiêm phòng viêm não mô cầu ở trẻ nhỏ
- Tiêm ngừa viêm não mô cầu như thế nào?
Bệnh viêm não mô cầu gây nhiều biến chứng
Theo khuyến cáo của Cục Y tế Dự phòng thuộc Bộ Y tế, dịch viêm não mô cầu thường gia tăng vào mùa đông xuân. Đây là căn bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Neisseria meningtidis gây nên. Bệnh thường gặp ở người trẻ.
Bệnh do não mô cầu có các thể lâm sàng như viêm màng não mủ, nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn, viêm khớp, viêm màng ngoài tim… Trong đó phổ biến nhất là viêm màng não mủ và nhiễm khuẩn huyết. Bệnh thường để lại di chứng nặng nề như chậm phát triển tinh thần, điếc, liệt với tỷ lệ từ 10 đến 20%. Tỷ lệ tử vong từ 8 đến 15%.
Trong cộng đồng, tỷ lệ người mang vi khuẩn Neisseria meningtidis ở mũi, hầu, họng mà không có triệu chứng lâm sàng (tức là người lành mang trùng) chiếm từ 5% đến 25%. Tỷ lệ này cao hơn tại các khu vực có ổ dịch. Các ca nhiễm mới thường được ghi nhận ở nơi tập trung đông người như nhà trẻ, trường học, ký túc xá, doanh trại… Nhóm dễ mắc bệnh nhất là người bị suy giảm miễn dịch hoặc đồng nhiễm khuẩn đường hô hấp. Tại nước ta, bệnh lưu hành và được ghi nhận rải rác tại nhiều địa phương quanh năm, thường gặp nhất vào mùa đông – xuân.
Dựa vào đặc tính kháng nguyên polysaccarit, người ta phân chia vi khuẩn não mô cầu Neisseria meningtidis thành 13 nhóm huyết thanh, trong đó 6 nhóm có khả năng gây thành dịch gồm A, B, C, W-135, X, Y . Vi khuẩn này có sức đề kháng yếu, khi ở ngoài cơ thể chỉ sống được vài giờ, bị diệt ở 56 độ C trong 30 phút hoặc ở 60 độ C trong 10 phút. Chúng dễ bị tiêu diệt bởi các chất sát khuẩn, tẩy rửa thông thường.
Trong tự nhiên, ổ chứa của vi khuẩn não mô cầu là cơ thể người. Bệnh lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, khi người lành tiếp xúc trực tiếp với nguồn bệnh do hít phải dịch tiết mũi, hầu, họng bắn ra từ người mang vi khuẩn (bệnh nhân và người lành mang trùng). Đường lây truyền qua đồ vật ít khi xảy ra.
Mọi người đều có cảm nhiễm với vi khuẩn não mô cầu và tính cảm nhiễm giảm dần theo tuổi. Sau khi nhiễm vi khuẩn, kể cả trường hợp không có biểu hiện lâm sàng, cơ thể vẫn sinh ra kháng thể miễn dịch. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa biết rõ thời gian miễn dịch đặc hiệu sau khi nhiễm khuẩn.
Một người được xem là nghi mắc bệnh do não mô cầu khi có triệu chứng sốt, đau đầu, buồn nôn, nôn, gáy cứng (trẻ nhỏ có thóp phồng), lơ mơ, nhạy cảm với ánh sáng, có thể xuất hiện ban xuất huyết hình sao hoặc biểu hiện sốc nhiễm khuẩn. Trường hợp được chẩn đoán xác định là mắc bệnh khi có những triệu chứng nghi ngờ đồng thời xét nghiệm thấy vi khuẩn trong dịch não tủy hoặc máu, dịch tử ban.
Thiếu nữ 18 tuổi bị cách ly do nhiễm bệnh viêm não mô cầu
Bệnh nhân quê Quảng Bình, đang trọ học tại quận Cầu Giấy. Hai ngày trước khi vào viện, cô bị sốt, ý thức lơ mơ, nôn, đau đầu. Nghĩ bị sốt xuất huyết, cô gái điều trị tại một bệnh viện gần nhà sau đó được chuyển Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.
Bác sĩ Trần Thị Hải Ninh, Trưởng phòng Kế hoạch Tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết bệnh nhân vào viện trong tình trạng tỉnh, cổ cứng, ban xuất huyết hoại tử vùng ngực, bụng, đùi. Bệnh nhân được chỉ định chọc dịch não tủy xét nghiệm. Kết quả chẩn đoán bệnh nhân bị nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não do não mô cầu.
Ngay lập tức, bệnh nhân được điều trị cách ly. Bệnh viện cũng thông báo cho Trung tâm Y tế Dự phòng Hà Nội thực hiện các biện pháp xử lý ổ dịch viêm não mô cầu tại nơi bệnh nhân cư ngụ. Đây là bệnh nhân viêm não mô cầu đầu tiên ở Hà Nội trong năm nay.
Tiến sĩ Nguyễn Nhật Cảm, Giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng Hà Nội cho biết đã cử cán bộ đến nơi bệnh nhân cư trú để điều tra dịch tễ, lập danh sách những người tiếp xúc gần với người bệnh để cách ly, tự theo dõi tại nhà và uống kháng sinh dự phòng. Hiện ổ dịch đã được khống chế, chỉ dừng lại ở một ca bệnh.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Kính, Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, bệnh nhân được phát hiện bệnh sớm, diễn tiến không quá nặng nên sau 4 ngày điều trị đã có thể ra viện. Rất may người bệnh được cách ly kịp thời, tránh lây cho bệnh nhân khác. So với sốt xuất huyết, viêm não mô cầu là bệnh nguy hiểm hơn nhiều và lây qua đường hô hấp.
Theo tiến sĩ Kính, bệnh nhân viêm màng não do não mô cầu có thể sốt cao đột ngột giống như bệnh cảnh sốt xuất huyết, song khác biệt là có chấm xuất huyết hoại tử hình sao rất đặc trưng. Bên cạnh đó, người bệnh còn có các hội chứng màng não (đau đầu, cổ cứng…) trong khi người bệnh sốt xuất huyết chỉ mệt, lờ đờ. Bệnh nhân viêm màng não cũng có thể bị sốc ngay từ ngày đầu phát bệnh, trong khi với bệnh sốt xuất huyết thường diễn biến nặng từ ngày thứ 3 trở đi.
Bệnh não mô cầu thường xuất hiện rải rác quanh năm và tăng cao vào mùa xuân. Trung bình một năm Hà Nội ghi nhận 5-7 ca viêm não mô cầu. Não mô cầu là bệnh nguy hiểm, bệnh nhân chỉ sau vài tiếng nhiễm bệnh đã có thể sốc nhiễm khuẩn. Bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, nguy cơ cao ở trẻ em và người già do sức đề kháng kém.
Trong cộng đồng, tỷ lệ người mang vi khuẩn không có triệu chứng lâm sàng (người lành mang trùng) ở mũi, hầu, họng 5-25%. Bệnh lây truyền qua đường hô hấp, khi tiếp xúc thông thường người với người sẽ lây truyền qua nước bọt, dịch tiết đường hô hấp, ho, hắt hơi. Vi khuẩn não mô cầu xâm nhập vào cơ thể sẽ gây viêm họng. Với những người cơ địa yếu, vi khuẩn tiếp tục lan vào máu đi khắp cơ thể gây nhiễm trùng huyết, viêm màng não. Trường hợp diễn tiến cấp tính, bệnh nhân có thể tử vong nhanh chóng.
Khi nhiễm vi khuẩn não mô cầu, thời gian ủ bệnh 2-10 ngày, thường 3-4 ngày. Bệnh nhân có các biểu hiện sốt, đau đầu, buồn nôn, nôn, gáy cứng (trẻ nhỏ có thóp phồng), lơ mơ, nhạy cảm với ánh sáng, có thể xuất hiện ban xuất huyết hình sao hoặc biểu hiện sốc nhiễm khuẩn… Biểu hiện này tương tự viêm não, màng não do virus thông thường khác. Bệnh cũng có ban hoại tử trên da nên dễ nhầm với bệnh liên cầu khuẩn. Ngoài ra, bệnh còn khó phát hiện sớm vì biểu hiện ban đầu như viêm họng thông thường nhưng diễn biến cấp tính.
Để phòng bệnh viêm não và màng não do não mô cầu, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, súc miệng và họng bằng dung dịch sát khuẩn mũi họng thông thường. Dọn dẹp vệ sinh nơi ở và nơi làm việc để đảm bảo môi trường thông thoáng. Tiêm văcxin cho cả người lớn và trẻ từ 2 tuổi trở lên. Hiện nay đã có văcxin phòng bệnh do não mô cầu nhóm A, B, C, Y, W-135. Khi thấy một người có các biểu hiện nghi ngờ như sốt cao, đau đầu, buồn nôn và nôn, cổ cứng… cần nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế để được khám, theo dõi điều trị kịp thời.
Theo Vnexpress
