Rách bao xơ đĩa đệm: Tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị
Tác giả: Nguyễn Huy
Bạn cảm thấy đau lưng âm ỉ, cơn đau lan xuống chân gây tê bì khó chịu? Đừng chủ quan, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo tình trạng rách bao xơ đĩa đệm. Bệnh lý này không chỉ gây đau đớn mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị trong bài viết dưới đây.
Đau nhức xương khớp tê bì chân tay có thể là triệu chứng nhận biết của nhiều bệnh lý mạn tính nguy hiểm. Nếu không điều trị ngay từ sớm và áp dụng đúng phương pháp, người bệnh khó vận động bình thường, thậm chí là đối mặt với nguy…
1. Rách bao xơ đĩa đệm là gì?
Rách vòng xơ đĩa đệm là tình trạng lớp vỏ ngoài của đĩa đệm cột sống bị tổn thương, nứt hoặc rách. Phần nhân nhầy bên trong bao xơ có thể bị thoát ra ngoài gây chèn ép dây thần kinh.
Được biết, bao xơ đĩa đệm được cấu tạo từ các vòng sợi collagen chắc khỏe, sắp xếp theo hình vòng đồng tâm. Cấu trúc này giúp bao xơ chịu lực nén và lực xoắn, bảo vệ nhân nhầy và toàn bộ đĩa đệm. Chức năng chính của bao xơ là giữ nhân nhầy ở đúng vị trí, ổn định cột sống và giảm áp lực lên các dây thần kinh.
Phần bao xơ màu xanh bị rách làm lộ nhân nhầy bên trong.
2. Dấu hiệu rách vòng xơ đĩa đệm
Triệu chứng rách vòng xơ ở đĩa đệm có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí và mức độ tổn thương:
2.1. Rách vòng xơ đĩa đệm ở cổ
- Đau cổ âm ỉ hoặc dữ dội, cơn đau có thể lan lên vai gáy hoặc xuống cánh tay. Cơn đau thường tăng lên khi vận động cổ hoặc khi ho, hắt hơi.
- Tê bì, ngứa ran hoặc yếu cơ ở vùng vai, cánh tay và bàn tay. Các triệu chứng này xuất hiện do rễ thần kinh bị chèn ép.
- Hạn chế vận động cổ, khó xoay hoặc cúi đầu. Cứng cổ vào buổi sáng sau khi ngủ dậy hoặc sau khi ngồi lâu một tư thế.
2.2. Rách bao xơ đĩa đệm ở lưng
- Đau lưng dưới dữ dội, cơn đau có thể lan xuống mông và chân. Đau nhức thường tăng khi đứng lâu, ngồi lâu hoặc khi cúi người.
- Rách vòng xơ đĩa đệm l4 l5 và rách vòng xơ đĩa đệm l5s1 là vị trí phổ biến gây đau thần kinh tọa. Người bệnh có thể bị đau dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa xuống chân.
- Yếu cơ ở chân, bàn chân hoặc ngón chân, gây khó khăn khi đi lại hoặc đứng lên ngồi xuống. Trong trường hợp nặng có thể gây mất kiểm soát đại tiểu tiện.
3. Nguyên nhân rách bao xơ đĩa đệm
Có nhiều yếu tố có thể dẫn đến rách vòng xơ ở đĩa đệm, từ những thay đổi tự nhiên của cơ thể đến các tác động bên ngoài.
3.1. Thoái hóa đĩa đệm
Quá trình lão hóa tự nhiên khiến đĩa đệm mất nước, trở nên khô và kém đàn hồi. Bao xơ đĩa đệm cũng dần yếu đi, dễ bị tổn thương và rách hơn. Thoái hóa đĩa đệm là nguyên nhân phổ biến gây rách bao xơ ở người lớn tuổi.
3.2. Chấn thương cột sống
Các chấn thương do tai nạn giao thông, ngã hoặc va đập mạnh vào cột sống có thể gây rách bao xơ đĩa đệm. Chấn thương thể thao hoặc nâng vật nặng sai tư thế cũng có thể dẫn đến tình trạng này, đặc biệt là rách vòng xơ ở đĩa đệm l4 l5 và rách vòng xơ đĩa đệm l5s1.
3.3. Thừa cân béo phì
Trọng lượng cơ thể quá lớn tạo áp lực liên tục lên cột sống và đĩa đệm. Áp lực này khiến bao xơ đĩa đệm nhanh chóng bị thoái hóa và dễ bị rách. Thừa cân béo phì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về cột sống, bao gồm cả rách bao xơ ở đĩa đệm.
Béo phì là một trong những nguyên nhân gây rách bao xơ đĩa đệm.
Trên thực tế có rất nhiều người béo phì, thừa cân thường gặp chứng đau lưng, đau nhức các khớp và căng cơ. Vậy bạn có biết vì sao béo phì gây đau lưng? Có phải chăng là do trọng lượng quá tải tạo áp lực lên lưng và bắt lưng…
3.4. Gai xương
Gai xương hình thành do thoái hóa cột sống, chúng có thể chèn ép vào bao xơ đĩa đệm và gây tổn thương. Gai xương làm tăng nguy cơ rách bao xơ và các vấn đề khác liên quan đến đĩa đệm.
3.5. Tính chất công việc
Những công việc đòi hỏi phải mang vác nặng thường xuyên, ngồi lâu hoặc đứng lâu một tư thế, hoặc phải vận động cột sống lặp đi lặp lại có thể làm tăng nguy cơ rách bao xơ đĩa đệm. Chẳng hạn như công nhân xây dựng, nhân viên văn phòng, lái xe đường dài thuộc nhóm nguy cơ cao.
3.6. Sai tư thế khi sinh hoạt
Thói quen sinh hoạt sai tư thế như ngồi khom lưng, khuân vác đồ nặng không đúng cách, nằm ngủ sai tư thế cũng góp phần gây rách bao xơ ở đĩa đệm, dẫn đến những tổn thương về xương khớp.
3.7. Di truyền
Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò nhất định trong nguy cơ rách bao xơ đĩa đệm. Nếu trong gia đình có người thân bị các bệnh lý về cột sống, bạn cũng có nguy cơ cao bị rách bao xơ ở đĩa đệm.
4. Rách bao xơ đĩa đệm có lành được không?
Rách bao xơ ở đĩa đệm có khả năng lành lại, tuy nhiên quá trình này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ rách, vị trí tổn thương và phương pháp điều trị. Với các trường hợp rách nhẹ, bao xơ có thể tự lành trong vòng vài tuần hoặc vài tháng nếu chăm sóc đúng cách. Còn nếu tình trạng rách bao xơ nặng hơn thì cần can thiệp điều trị.
5. Rách bao xơ đĩa đệm có nguy hiểm không?
Rách bao xơ vùng đĩa đệm có thể gây nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Mặc dù không phải lúc nào cũng dẫn đến biến chứng nghiêm trọng, nhưng bệnh có thể ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và khả năng vận động của người bệnh. Việc chủ quan và không điều trị có thể gây ra nhiều hậu quả đáng lo ngại như:
- Thoát vị đĩa đệm: Rách bao xơ tạo điều kiện cho nhân nhầy thoát ra ngoài, chèn ép vào rễ thần kinh gây đau dữ dội. Thoát vị đĩa đệm là biến chứng thường gặp và gây nhiều khó khăn trong điều trị.
- Hẹp ống sống: Rách bao xơ ở đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm có thể gây hẹp ống sống, chèn ép tủy sống và các dây thần kinh. Hẹp ống sống gây đau, tê yếu chân, rối loạn đại tiểu tiện.
- Đau thần kinh mãn tính: Cơn đau do rách vòng xơ đĩa đệm có thể kéo dài dai dẳng, trở thành mãn tính và khó điều trị. Đau mãn tính ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ, tâm lý và khả năng làm việc của người bệnh.
Rách vòng xơ đĩa đệm nghiêm trọng có thể gây đau nhức dữ dội, yếu cơ, vận động khó khăn.
6. Cách điều trị rách bao xơ đĩa đệm
Điều trị rách bao xơ ở đĩa đệm cần tập trung vào giảm đau, phục hồi chức năng vận động và ngăn ngừa biến chứng. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
6.1. Dùng thuốc
Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol, ibuprofen giúp xoa dịu cơn đau nhức nhẹ. Với các cơn đau nặng hơn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau mạnh, thuốc giãn cơ hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs). Trong một số trường hợp, tiêm corticosteroid ngoài màng cứng có thể được sử dụng để giảm đau nhanh chóng.
6.2. Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong điều trị rách bao xơ đĩa đệm. Các bài tập vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh cột sống, cải thiện sự linh hoạt và giảm đau nhức. Các phương pháp như xoa bóp, siêu âm trị liệu, điện xung cũng có thể được áp dụng.
6.3. Phẫu thuật
Phẫu thuật thường chỉ được cân nhắc khi các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả và tình trạng bệnh ở mức độ nghiêm trọng. Phẫu thuật có thể bao gồm cắt bỏ phần đĩa đệm bị rách hoặc thay thế đĩa đệm. Quyết định phẫu thuật cần được bác sĩ chuyên khoa cân nhắc kỹ lưỡng.
7. Làm thế nào để ngăn ngừa rách vòng xơ đĩa đệm?
Phòng ngừa rách vòng xơ ở đĩa đệm là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe cột sống. Thay đổi lối sống và thực hiện các biện pháp đơn giản sau đây có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh:
- Duy trì cân nặng hợp lý: Kiểm soát cân nặng thông qua chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh giúp giảm áp lực lên cột sống và đĩa đệm.
- Tập thể dục thường xuyên: Các bài tập tăng cường cơ lưng và cơ bụng giúp cột sống khỏe mạnh và ổn định.
- Tránh mang vác vật nặng quá sức: Khi mang vác vật nặng, hãy giữ đúng tư thế, khuỵu gối và giữ lưng thẳng. Tránh xoay vặn người khi đang mang vác đồ nặng.
- Ngồi đúng tư thế: Khi ngồi làm việc, hãy giữ lưng thẳng, vai thả lỏng, chân đặt trên sàn. Sử dụng ghế có tựa lưng và nghỉ ngơi sau mỗi giờ làm việc.
- Không hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm giảm lưu thông máu đến đĩa đệm, gây thoái hóa và tăng nguy cơ rách bao xơ. Bạn nên giảm số lần hút thuốc lá để bảo vệ sức khỏe tốt hơn.
Xây dựng lối sống lành mạnh để ngăn ngừa các bệnh lý xương khớp.
Rách bao xơ đĩa đệm là bệnh lý cột sống phổ biến, gây nhiều sự khó chịu cho người bệnh. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị giúp bạn chủ động phòng ngừa và có biện pháp can thiệp kịp thời. Hãy thăm khám bác sĩ ngay khi có dấu hiệu bất thường để được chẩn đoán và điều trị rách bao xơ ở đĩa đệm hiệu quả nhé.
